Recenzja płyty "Marek Gałązka. Po drodze przystanek Olecko"

O kilku mniej znanych piosenkach Marka Gałązki…

Niech nikogo nie zwiedzie brak skórzanych kurtek, gitar elektrycznych i tatuaży – „Po Drodze” było zespołem rockowym, który udowodnił, że Stachurę da się grać z niesamowitą energią. Tę z kolei można osiągnąć również za pomocą smyczków, gitary akustycznej czy harmonijki.

Zaczyna się jednak spokojnie – harmonijkowym wstępem, poprzedzającym pierwsze wersy „Tobie, albo zawieja w Michigan”. Wspomniany instrument powróci w „Pieśni o nocy”, „Dolinie w długich cieniach”, „Urodzinach” czy potwierdzającym swój beatlesowski rodowód „33”, śpiewanym zupełnie inaczej niż na późniejszej „Stacji Sopot” i posiadającym bardzo wymowną puentę (wokalista śpiewa „tu już nawet ludzi…”). Gra na gitarze akustycznej, połączona z harmonijkowymi solówkami, kojarzy mi się z „Sun Green” i „Be The Rain” Neila Younga – dwoma najlepszymi momentami na płycie „Greendale” i dołączonym do niej na DVD koncercie autora „Rockin’ In The Free World” w Dublinie. Długi skrzypcowy popis pojawia się nieoczekiwanie w środku „Wypłakałem za tobą oczy niebieskie”, smyczkowe cięcia otwierają rozpoznawalną już od pierwszych dźwięków „Białą Lokomotywę”, bez gry Andrzeja Boruszewskiego trudno sobie wyobrazić „Życie to nie teatr”, przechodzące w melodię tanga zakończenie „Ja wiem, jest coraz trudniej” czy posiadające duszną, mroczną atmosferę – potęgowaną hipnotyczną melodią i fragmentem o „cichym skowycie mielonym wiekami” - „Nie ma wyjścia z naszego młyna”. W „Bezduszce” i „Żegnaj pustko, spłyń z lodami…” słyszymy kojarzący się z piosenką francuską akordeon.

Marek Gałązka zmienia tekst w „Życie to nie teatr” i „Smutno”, w którym słowo „wyrwać” zostaje zastąpione przez brzmiące bardziej brutalnie „wydrzeć”. Kiedy w „Wypłakałem za tobą…” śpiewa „Na wybrzeżu ja tu stoję / Słyszysz, modlę się i modlę!”, po prostu widzimy z lotu ptaka kojarzącą się z Irlandią połać zieleni, urwisko i rozbijające się w dole fale. Gdy słyszymy „Na krawędzie ja tu stoję / Gdy poruszę się, to…”, nie mamy najmniejszych wątpliwości co do samobójczych zamiarów podmiotu lirycznego. To tłumaczy, dlaczego żegna się z ukochaną, życząc jej wszystkiego dobrego. We fragmencie „Bezduszki” – o „kraju gdzie kruk z brodą królem / a sroki w dziobach z tęczą” – mamy do czynienia z krajową odmianą realizmu magicznego. Jednym z najlepszych tekstów na płycie jest wiersz Adama Ziemianina „Moje buty”, kończący się następująco:

„Często w błocie, w kurzu często
Drogą, co kamienie rodzi
Oj, przeszły me buty za swoje
Dziś ich słońce już zachodzi
Stoją wielce uznojone
Językami liżą rany
Na śmierć ze mną zachodzone
Do wyjściowej idą Bramy”

W tej piosence jest wszystko – życie, tożsame z wędrówką (czyli Stachura w czystej postaci), umiłowanie wolności („Pozostały zawsze wolne / Choć odciski przyszło zbierać”) i „śmierć” butów, oznaczająca tak naprawdę koniec egzystencji tego, kto je nosi…

W granym w zawrotnym tempie „Zakryć oczy” wstęp jest mylący, w „Ach, kiedy znowu…” słychać, że muzycy tworzą na koncertach jeden organizm, a „Dookoła mgła” zagrane jest naprawdę rockowo. W „Nie uciekaj mi w sen” powraca stachurowa „jaskrawość”, a Marek Gałązka w tekście dokonuje czegoś niezwykłego – śpiewa „Przynoszę tobie siebie w nocy”, gdy tymczasem w literaturze to kobieta z reguły bywa „prezentem” dla mężczyzny. Zaskakują „Urodziny”, zagrane i zaśpiewane… z radością (udaje się zaktywizować nawet publiczność). Kto powiedział, że wszystkie wykonania piosenek Stachury mają być przepłakane? Sam podmiot liryczny niespecjalnie żałuje, że świętuje bez rodziny, a i „Sted” na „Nowym dniu” śpiewał tę piosenkę w sposób wesoły. Przecież puenta jest optymistyczna – bohater wyrusza na poszukiwanie ukochanej, wierząc, że ją spotka. Wreszcie – zupełnie inna, nieco rubaszna twarz olecko – sopockiego barda w „Babce z piekła Boscha”, nie cofającego się przed krzykiem w ostatnich czterech wersach. Szczerze mówiąc, pojawiające się już w pierwszym wersie kolokwialne „poderwałbym”, połączone na dodatek z równie rzadko występującym w literackiej polszczyźnie słowem „babka” pasuje mi bardziej do Andrzeja Garczarka niż Marka Gałązki. Bohaterka może kojarzyć się z „wiedźmą wściekłą” z początkowych wersów „Epitafium dla Wysockiego”, ta z kolei - z nagą, rudą Hellą z „Mistrza i Małgorzaty”. Nawiasem mówiąc, malarz stanowi już od dawna źródło inspiracji dla rozmaitych twórców – począwszy od Jacka Kaczmarskiego (niezwykle plastyczne opisy w „Wozie siana” i „Mistrzu Hieronimusie van Aeken…”), poprzez Janusza Głowackiego (przezabawna rozmowa Saszy z Pchełką na temat „Piekła muzycznego” w „Antygonie w Nowym Jorku”), skończywszy na Lechu Majewskim (powieść „Metafizyka” i powstały na jej podstawie film „Ogród rozkoszy ziemskich”). Nie wspominając już o „Normalsach”, których płytę „Dekalog” – za sprawą obrazu Boscha na okładce – urzędnicy określili mianem „pornograficznej”…

Jednym słowem – „Marek Gałązka. Po Drodze Przystanek Olecko” – pokazuje, że zespół znakomicie wypadał koncertowo. Szkoda, że grupa nie istnieje już od ośmiu lat. Świetnie, że Marek Gałązka wciąż występuje.

Tomasz Klauza
 

Powrót do aktualności